NASZ PATRON – AKADEMIA MIECHOCIŃSKA

ALMA ACADEMIA MICHOCINENSIS

Najwcześniejszą wzmiankę dotyczącą szkoły parafialnej w Miechocinie znaleźć można u Jana Długosza z XV wieku. Mówi się w niej o grupie służby kościelnej, która rekrutowała się z personelu i uczniów tejże szkoły. W XIII w. synod łęczycki nakładał na miejscowych plebanów obowiązek zakładania i utrzymywania szkół przy parafii . Chociaż nie ma dokumentów świadczących o tym fakcie , można przyjąć, że szkoła parafialna w Miechocinie powstała w niedługim czasie po synodzie . Dowodem istnienia szkoły parafialnej może być wzmianka prof. Krzyżanowskiego o księdzu Janie, pochodzącym z Miechocina, który ukończył miejscową szkołę i poświęcił się stanowi duchownemu. Miechocińska szkoła parafialna miała swój okres rozwoju i świetności przypadający na wiek XVI i XVII, kiedy uczniowie tej szkoły tytułowani są w metrykach parafialnych w 1604 r. i później dodatkiem przy nazwisku ”scholaris Academiae Michocinensis” albo „Almae Academiae Michocinensi”.
Szkoła miechocińska została szczególnie wyróżniona pośród innych szkół parafialnych ówczesnej Polski, ponieważ miała ścisły związek z Akademią Krakowską – prowadzone były tutaj wykłady uniwersyteckie.
Oto kilka powodów, które miały wpływ na tę zaszczytną nazwę:

1. W 1543 roku panowała w Krakowie zaraza i król Zygmunt Stary z rodziną i dworem przebywał przez pół roku w Wielowsi na dworze swego podskarbiego Spytka Tarnowskiego. W otoczeniu swoim miał doradców, profesorów Uniwersytetu Krakowskiego. Duchowni prawdopodobnie w szkole miechocińskiej kontynuowali wykłady dla uczniów, którzy przybyli za nimi z Krakowa.
2. Plebanami miechocińskimi w tym okresie byli duchowni z wyższym wykształceniem, nawet profesorowie Akademii Krakowskiej. W czasie pobytu na plebani mieli oni w szkole parafialnej specjalne wykłady dla uczniów tej szkoły, co mogło dać powód do tego wyróżnienia.
3. Trzecią i najbardziej prawdopodobną przyczyną powstania nazwy „Alma Academia Michocinensis” to podleganie szkoły parafialnej bezpośrednio nadzorowi Akademii Krakowskiej. Wzmiankę o tym, że w/w uczelnia opiekowała się szkołami na prowincji, mamy u Stanisława Kota w „Historii wychowania”.

Szkoła parafialna w Miechocinie prawdopodobnie była czteroklasowym kolegium, o typie średnim, na wzór zorganizowanego w 1603 r. Kolegium Nowodworskiego w Krakowie.
O wysokim poziomie nauczania w szkole parafialnej w Miechocinie świadczą:

1. Znaczny procent uczniów rekrutujących się pośród szlachty.
2. W metrykach miechocińskich w latach 1598 – 1655 znajdują się wzmianki o uczniach z dodatkiem „nobilis” czyli szlachcic. W ciągu XVI i XVII wieku niektórzy uczniowie poszli na dalsze studia do Akademii Krakowskiej
   i poświecili się stanowi duchownemu lub zawodowi nauczycielskiemu.
3. Uniwersyteckie wykształcenie jej niektórych kierowników – posiadali ukończony uniwersytet krakowski bez tytułu magistra
4. Absolwenci – szkoła kształciła pomocników nauczycieli, którzy czasami stali się kierownikami oraz kantorów zatrudnionych w miejscowej szkole, jak i w okolicznych parafiach.
5. Zachowana część księgozbioru dawnej biblioteki szkolnej. Znaczna część księgozbioru to dzieła teologiczne, resztę stanowią inne dzieła historyczne, filozoficzne, z prawa , medycyny i literatury.

Biblioteka zawdzięcza swój początek duchowieństwu sprawującemu opiekę duszpasterską, które umierając swoją spuściznę zapisywało testamentem kościołowi. W 1926 roku biblioteką tą zainteresował się kustosz archiwum hr. Tarnowskich w Dzikowie – Michał Marczak, który ją uporządkował i skatalogował. W 1967 roku księgozbiór na polecenie Kurii Biskupiej został przeniesiony do Przemyśla.

Z posiadanych dokumentów wynika, że opisywana wcześniej szkoła zaprzestała swojej działalności przed rokiem 1791.Zachowane dokumenty mówią, że książki szkolne zostały wtedy przeniesione z budynku „konserwatorium” do skarbca. Na podstawie istniejących dokumentów można stwierdzić, że w okresie zaborów w XIX wieku w powiecie tarnobrzeskim istniało 9 szkół (w tym dwie w parafii miechocińskiej: Miechocinie i Tarnobrzegu). W okresie niewoli narodowej szkoła ta była ostoją polskości, kultywowania słowa polskiego, historii narodu i wiary przodków. Szkoła kształciła i wychowywała młode pokolenia, była wspólnie z Kościołem miejscem jednoczącym lokalną społeczność. Podobne zadania realizowała szkoła w czasie okupacji hitlerowskiej.
Nauczyciele i uczniowie szkoły miechocinskiej uczestniczyli w tajnym nauczaniu zachowując w ten sposób ciągłość kształcenia i stanowiąc pomost pomiędzy Akademią Miechocińską, a istniejącą do dzisiaj placówką szkolną kształcącą dzieci i młodzież.